Hồ tiêu – hạt gia vị bé nhưng mang giá trị xuất khẩu lớn của nông nghiệp Việt Nam – đang trải qua một trong những giai đoạn biến động mạnh nhất gần một thập kỉ. Trước đó, giá hồ tiêu nội địa chỉ dao động quanh 60.000-80.000 đồng/kg, nhưng kể từ tháng 5/2024, giá đã tăng gấp đôi, thậm chí gấp ba và duy trì ở mức cao cho đến nay. Cơn sốt giá này không chỉ phản ánh ánh sáng khan hiếm nguồn cung cấp toàn cầu mà còn tiết lộ những thay đổi sâu sắc trong chiến lược sản xuất và xuất khẩu của ngành hồ tiêu Việt Nam.

Theo Sở giao dịch Hàng hóa Việt Nam, từ quý II/2024, thị trường hồ tiêu Việt Nam bước vào chu kỳ tăng giá. Trong tháng 6, giá cán cân 180.000 đồng/kg – Mức cao nhất trong 10 năm. Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), giá hồ tiêu nội địa tăng trung bình hơn 70% chỉ trong nửa đầu năm, đánh dấu “cú giảm giá” lớn nhất trong nhiều năm qua.

Các chuyên gia đến từ Sở giao dịch hàng hóa Việt Nam cho biết nguyên nhân không chỉ đến từ tâm lý thị trường mà chủ yếu bắt nguồn từ thiếu ánh đèn cung mang tính toàn cầu. Năm 2024, nhiều quốc gia sản xuất sản phẩm lớn như Việt Nam, Brazil, Ấn Độ và Indonesia đồng loạt giảm sản 10-20% theo dòng cực đoan. Tại Brazil, mưa lớn kéo dài tạo ra nhiều vườn tiêu mang rễ; trong khi ở Ấn Độ, hạn hán và sâu bệnh làm năng động giảm mạnh. Hiện tượng El Nino cũng gây ra tình trạng nghiêm trọng ở Indonesia, làm cho tiến trình thu thập dữ liệu chậm lại.

Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ toàn cầu vẫn tăng ổn định 3-4% mỗi năm, đặc biệt từ các thị trường Nam Á và Trung Đông. Sự mất cân đối cung – cầu tạo giá quốc tế leo thang nhanh chóng.

Yếu tố địa chính càng làm cho trường thêm phức tạp. Căng thẳng tại Biển Đỏ và kênh đào Suez làm gián đoạn vận tải quốc tế, chi phí logistics tăng cường, tác động trực tiếp tới nhóm hàng gia vị, trong đó có hồ tiêu.

Việt Nam – quốc gia sử dụng 35-40% sản lượng và hơn 50% kim ngạch xuất khẩu hồ tiêu toàn cầu cũng chịu ảnh hưởng kép. Mọi biến động trong sản xuất nội địa đều nhanh chóng đại tác động lên giá thế giới.

Sở giao dịch Hàng hóa Việt Nam cho biết sau giai đoạn lao dốc 2018-2020, tích hồ tiêu trong nước giảm mạnh khi nông dân chuyển sang cây trồng có lợi nhuận cao hơn như sầu riêng, cà phê. Đến cuối năm 2024, diện tích hồ tiêu chỉ còn khoảng 110.500 ha, giảm gần 30% so với năm 2017. Tuy nhiên, năng suất trung bình vẫn ở 26 tạ/ha, gần gấp đôi bình quân thế giới giúp sản phẩm đạt khoảng 200.000 tấn, mang lại kim ngạch xuất khẩu 1,32 tỷ USD trong năm 2024.

Dù tích cực nhỏ hơn nhiều so với cà phê, cao su hay điều, hồ tiêu vẫn thuộc nhóm nông sản có giá trị kinh tế cao nhất trên tích phân đơn vị. Năm 2024, thu nhập từ hồ tiêu tăng gấp đôi, mang lại niềm tin cho người trồng sau nhiều năm khủng hoảng giá.

Tuy nhiên, việc tái canh vẫn chậm do chi phí đầu vào cao và tâm lý nguy cơ rủi ro. Giá cây tương tự hiện ở mức 20.000-25.000 đồng/cây, trong khi chi phí chăm sóc tiếp tục leo thang. Khi nguồn cung thu hẹp, nông dân có xu hướng giữ hàng chờ giá cao, còn doanh nghiệp phải tăng thu mua để hoàn tất đồng. “Hiệu ứng găm hàng” tạo ra giá tiếp tục leo thang, đưa ra trường hồ tiêu bước vào giai đoạn thiếu cung cấp tính cơ cấu không còn là biến động ngắn hạn theo mùa dịch vụ.

Giá hồ tiêu có thể đạt 155.000 đồng/kg

Bước sang năm 2025, thị trường tiêu điểm tiếp tục được hỗ trợ bởi cân cân – cầu nghiêng về phía thiếu bóng. Nhu cầu tại các thị trường chủ lực như Ấn Độ, Trung Quốc, Đức và Mỹ duy trì ổn định, thậm chí giảm nhẹ nhờ xu hướng sử dụng gia vị tự nhiên. Trong khi đó, nhiệm vụ thu hoạch 2025 tại Việt Nam chỉ đạt khoảng 180.000 tấn, giảm 10.000 tấn so với năm trước do ảnh hưởng của El Nino, tạo ra nguồn cung cấp dân dân nhanh chóng cạn kiệt.

Theo Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), 9 tháng đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu khoảng 188,000 tấn hồ tiêu, kim ngạch đạt 1,27 tỷ USD, giảm 6,3% về lượng nhưng tăng tới 28,7% về giá trị. Giá xuất khẩu bình quân đạt 6,774 USD/tấn, cao hơn 37% so với cùng kỳ năm 2024, cho thấy dù khối lượng giảm, ngành vẫn tăng mạnh về giá trị.

Chuyên gia của Sở giao dịch Hàng hóa nhận định yếu tố khác củng cố mặt bằng giá cao là chính sách thương mại toàn cầu. Việc Mỹ áp dụng thuế đối ứng 40% đối với hàng hóa chuyển khẩu doanh nghiệp Việt Nam hạn chế chế độ nhập nguyên liệu từ Brazil để tái sinh, thay vào đó ưu tiên thu mua trong nước. Cùng với lượng hàng tồn kho, giá hồ tiêu nội địa được ổn định xung quanh 150.000-151.000 đồng/kg, hình thành “mặt bằng giá mới” của thị trường.

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định mức tăng cường khó lặp lại trong thời gian ngắn. Một mặt, dòng vốn đầu cơ đang chuyển hướng sang các mặt hàng khác như cà phê có tính thanh khoản cao hơn; mặt khác, tỷ giá USD mạnh cùng chính sách tiền tệ thắt chặt ở nhiều nước nhập khẩu có thể tạm thời làm giảm sức mua.

Thêm vào đó, yêu cầu ngày càng mạnh về chất lượng và xuất nguồn gốc từ EU, Mỹ lực doanh nghiệp xuất khẩu phải đầu tư mạnh vào chế độ sâu biến đổi, tăng chi phí và thu hẹp biên lợi nhuận.

Thời gian vẫn còn ẩn số lượng lớn. Sự trở lại của La Niña và những cơn bão cuối năm có thể ảnh hưởng đến năng suất vào năm 2026, khiến thị trường tiếp tục bất ổn trong trung hạn.

Theo ông Nguyễn Đức Dũng – Phó tổng giám đốc Sở giao dịch Hàng hóa, những tháng cuối năm 2025, giá hồ tiêu nội địa nhiều khả năng duy trì xung quanh 150.000-151.000 đồng/kg và có thể tiến sát 155.000 đồng/kg nếu nguồn tiếp tục thắt chặt. Dù vậy, biên độ dao động có thể thực hiện chuyển đổi dòng vốn giữa các mặt hàng nông sản chủ lực. Về thời hạn, mặt bằng giá cao hiện nay phản ánh sự cân bằng giữa cung và cầu. Rủi ro giảm sâu là không lớn, song dư địa đột phá cũng đã có giới hạn. Hồ tiêu Việt Nam đang bước vào giai đoạn “tân giá cao” – một chu kỳ mới của ngành.

(Theo Nhadautu.vn)