Theo Bộ Nông nghiệp Philippines, quyết định tạm dừng nhập khẩu được đưa ra nhằm bảo vệ nông dân trong nước trước tình trạng giá lúa giảm sâu. Sản lượng lúa 2 vụ đầu năm đạt 9,08 triệu tấn, tồn kho tính đến 1/7 ở mức kỷ lục 2,8 triệu tấn, tăng 27% so với cùng kỳ 2024. Trong 7 tháng đầu năm 2025, nước này nhập 2,44 triệu tấn gạo, trong đó Việt Nam cung cấp gần 1,88 triệu tấn (chiếm 77% thị phần).

Bộ Nông nghiệp Philippines cho rằng, lượng gạo nhập khẩu tăng mạnh nhờ thuế thấp đã gây thiệt hại cho thị trường nội địa, thậm chí có thể khiến nhiều nhà máy xay xát đóng cửa.

Thời điểm áp dụng lệnh cấm trùng với vụ thu hoạch trong nước, khiến giá gạo tại Philippines tháng 7 giảm gần 16% so với cùng kỳ năm trước, trái ngược với giai đoạn trước đó khi giá tăng vọt, buộc nước này phải ban bố tình trạng khẩn cấp an ninh lương thực.

Trước tình hình đó, Hiệp hội Lương thực Việt Nam kiến nghị Bộ Công Thương gửi công hàm đến Bộ Nông nghiệp Philippines đề nghị tháo gỡ khó khăn, đảm bảo cho doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp tục xuất khẩu gạo.

Theo Hiệp hội, việc Philippines sắp ngừng nhập khẩu gạo trong vòng 60 ngày có thể gây khó khăn lớn cho doanh nghiệp Việt Nam. Hiện nay, Philippines chiếm khoảng 40 – 45% kim ngạch xuất khẩu gạo hàng năm của Việt Nam. Việc nước này ngừng nhập khẩu sẽ khiến các hợp đồng đang chờ giao bị đình trệ, gây ra tồn kho lớn và áp lực về thanh khoản. Trên cơ sở đó, Hiệp hội kiến nghị cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp như: áp dụng tín dụng lãi suất thấp, gia hạn thời gian trả nợ và tạo kho dự trữ để chờ thời điểm xuất khẩu trở lại, tránh tình trạng bán tháo. Đồng thời được hướng dẫn rõ ràng về chủng loại gạo trong phạm vi điều chỉnh của lệnh tạm dừng.

Tuy nhiên, theo giới chuyên môn, việc Philippines tạm dừng nhập khẩu gạo về lâu dài có thể có các tác động tiêu cực đến thị trường gạo của Việt Nam.

Nói về động thái tạm dừng nhập khẩu gạo của Philippines, một thương nhân tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết đây không phải là tin tốt cho các nhà xuất khẩu, vì Philippines là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam. Song phản ứng thị trường cho cho thấy, quyết định của Philippines không có tác động lớn đến thị trường lúa gạo Việt Nam.

Nguyên nhân bởi vụ Hè Thu đã thu hoạch và tiêu thụ gần hết, vụ Thu Đông tới chủ yếu là gạo đặc sản phục vụ thị trường nội địa nên áp lực xuất khẩu không nhiều.

Thêm vào đó, chính sách nhập khẩu của Philippines vốn thay đổi thường xuyên và doanh nghiệp Việt đã quen ứng phó. Về bản chất, Philippines vẫn thiếu gạo và phải nhập khẩu số lượng lớn để bảo đảm an ninh lương thực, chỉ tạm hạn chế nhập trong thời gian thu hoạch để bảo vệ nông dân trong nước.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 7 tháng đầu năm Philippines là thị trường tiêu thụ gạo lớn nhất của Việt Nam với thị phần chiếm 42,6%. Tuy nhiên, so với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu gạo sang thị trường Philippines giảm 13,5%; trong khi các thị trường khác như: Gana tăng 53,5%, Bờ Biển Ngà tăng 96,6%. Trong nhóm 15 thị trường xuất khẩu lớn nhất, giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh nhất ở thị trường Bangladesh với mức tăng 188,2 lần.

Điều này cho thấy, nhiều doanh nghiệp cũng đang đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường và chủng loại gạo xuất khẩu, nhằm giảm phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống, hạn chế rủi ro từ biến động chính.

(Theo Thuonghieuvaphapluat.vn)