Phải đến khi xuất khẩu viên nén gỗ bật sáng, mang về xấp xỉ 700 triệu USD trong năm nay thì nhiều người mới nhận ra rằng VN đã lãng phí hàng tỉ USD/năm từ phế phẩm, phụ phẩm nông nghiệp.
Bất ngờ viên nén gỗ.
Trong vòng vài năm gần đây, sản phẩm viên nén gỗ âm thầm vươn lên trở thành mặt hàng xuất khẩu quan trọng của ngành gỗ. Nếu như năm 2017, giá trị kim ngạch xuất khẩu viên nén gỗ chỉ đạt khoảng 145 triệu USD thì đến năm 2021 lượng viên nén xuất khẩu đạt 3,5 triệu tấn với kim ngạch hơn 413 triệu USD. Trong 6 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu viên nén gỗ đạt gần 2,4 triệu tấn với kim ngạch 354 triệu USD. Nếu tốc độ tăng trưởng được duy trì như hiện nay, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này trong cả năm 2022 có thể đạt trên dưới 700 triệu USD. Trong tương lai, viên nén gỗ có tiềm năng lọt vào nhóm các mặt hàng nông lâm sản có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỉ USD. VN đã vươn lên trở thành nước xuất khẩu viên nén gỗ lớn thứ 2 trên thế giới.
Nếu áp dụng thuế xuất khẩu viên nén không những có thể gây lãng phí đối với nguồn nguyên liệu này mà còn trực tiếp tác động tiêu cực tới các bên tham gia chuỗi, bao gồm các hộ trồng rừng, các cơ sở xẻ – bóc gỗ và các cơ sở sản xuất đồ gỗ. Vì vậy, Viforest kiến nghị Chính phủ không nên áp thuế xuất khẩu viên nén gỗ.
Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Viforest

Theo Viforest, nguyên liệu sản xuất viên nén là những thứ gần như bỏ đi trong quá trình chế biến sản phẩm gỗ. Tuy nhiên có thể thấy các loại phế phẩm này lại có thể tận dụng được để hái ra tiền. Thế nhưng ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Viforest, lại tỏ ra lo ngại trước việc Chính phủ đang cân nhắc khả năng áp thuế xuất khẩu đối với mặt hàng viên nén. Mức thuế mà cơ quan tư vấn thuế đưa ra là 5% hoặc 10%, với lý do viên nén sử dụng nguồn gỗ nguyên liệu rừng trồng đầu vào và không qua chế biến sâu nên hạn chế xuất khẩu, nhằm giữ lại nguyên liệu trong nước. “Nếu áp dụng thuế xuất khẩu viên nén không những có thể gây lãng phí đối với nguồn nguyên liệu này mà còn trực tiếp tác động tiêu cực tới các bên tham gia chuỗi, bao gồm các hộ trồng rừng, các cơ sở xẻ – bóc gỗ và các cơ sở sản xuất đồ gỗ. Vì vậy, Viforest kiến nghị Chính phủ không nên áp thuế xuất khẩu viên nén gỗ”, ông Lập khuyến nghị.
Trong bản góp ý mới nhất về chính sách thuế, Phòng Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc phương án điều chỉnh thuế suất xuất khẩu đối với viên nén gỗ và viên than gỗ về mức 2% hoặc 0%. Theo VCCI, mặt hàng viên than gỗ hiện có thuế suất xuất khẩu 10%, được sản xuất từ mặt hàng viên nén gỗ, hiện có thuế suất xuất khẩu 0%. Các mức thuế suất như vậy là bất hợp lý vì thuế suất xuất khẩu của thành phẩm cao hơn thuế suất của nguyên liệu sẽ không khuyến khích được quá trình sản xuất trong nước. Do đó, việc sửa đổi thuế suất của cả hai mặt hàng này nên đưa về cùng một mức là hợp lý. Còn dự thảo đưa ra hai phương án thuế suất của cả hai mặt hàng này sẽ cùng là 5% hoặc 10%, tuy nhiên cả hai phương án này đều chưa tính đến mối tương quan với mặt hàng dăm gỗ và vỏ bào. Các doanh nghiệp phản ánh mặt hàng viên gỗ nén được sản xuất bằng cách nén chặt dăm gỗ, vỏ bào, mùn cưa, phế liệu gỗ… Trong khi đó, thuế suất xuất khẩu của mặt hàng dăm gỗ hiện nay là 2% và vỏ bào là 0% mà áp viên nén 5 – 10% là bất hợp lý.
Tổng cục Lâm nghiệp (Bộ NN-PTNT) đánh giá giá xuất khẩu viên nén (viên năng lượng sinh khối), dăm gỗ năm 2022 đã tăng 150 – 200% so với năm trước. Riêng mặt hàng viên nén gỗ đang chiếm gần 3% tổng giá trị xuất khẩu của ngành gỗ. Thị trường viên nén gỗ toàn cầu dự kiến đạt 15,63 tỉ USD vào năm 2026, với tốc độ tăng trưởng gộp hằng năm 7,28% trong giai đoạn 2021 – 2026. Do đó, sản phẩm viên nén gỗ VN còn nhiều cơ hội tăng trưởng. Nếu áp dụng thuế suất xuất khẩu 5% hoặc 10% sẽ gây tác động bất lợi cho sản xuất trong nước.
Viện Nghiên cứu công nghiệp rừng cho rằng cần đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền giới thiệu mô hình tận dụng phế phẩm nông nghiệp hiệu quả, hướng dẫn nông dân áp dụng. Trong đó chú trọng triển khai, nhân rộng các mô hình sản xuất sử dụng phế phẩm nông, lâm nghiệp; khuyến khích sử dụng phụ phẩm chế biến gỗ tạo các vật liệu mới, có giá trị gia tăng cao nhằm cải thiện ô nhiễm môi trường.
(Theo Thanhnien.vn)